Dirk van den Berg in Pompshop: De Gele Hesjes zijn boos, maar waarover (niet)?

Vorige maand zag ik op de Franse televisie veel actievoerders in gele hesjes voorbijkomen. Ze bleken door het hele land blokkade-acties voor te bereiden. “Les gilets jaunes” (Frans voor gele hesjes) is hun geuzennaam. Ze strijden tegen hoge brandstofprijzen, volgens hen veroorzaakt door belastingverhogingen.

De actie begonnen in september toen een oudere dame een online petitie lanceerde. Haar filmpje ging ‘viral’: het werd zes miljoen keer bekeken. In oktober kwam een vrachtwagenchauffeur met het plan voor een nationale blokkade. De overheid mocht automobilisten niet langer als “melkkoe” behandelen.

De geuzennaam “gele hesjes” verwijst naar de beweging van de “rode mutsjes” (bonnets rouges) uit 2013, die met succes streed tegen invoering van een extra belasting voor het wegtransport. De tolpoortjes waren al geplaatst en het contract met de exploitant was al getekend toen de regering van president Hollande er toch van afzag. Het gevolg: grote schade voor de Franse schatkist, maar ook voor de reputatie van de president.

Net als in 2013 is het niet eenduidig wat de actievoerders willen. Het begon met boosheid tegen de hoge brandstofprijzen, maar de protesten richten zich inmiddels ook tegen afgenomen koopkracht, hogere belastingen en zelfs president Macron. Hij wordt door de actievoerders als de schuldige gezien aan de stijging van de brandstofprijzen. De literprijs van diesel is sinds zijn aantreden in mei 2017 met 31 cent gestegen; die van loodvrij met 19 cent. Macron kan niet genoeg uitleggen dat het niet door hem komt, maar door de prijs van ruwe olie. Die was de afgelopen tijd door verschillende oorzaken hoog.

Macron kan de schuld niet volledig afschuiven. De prijsstijging aan de pomp is wel degelijk mede een gevolg van het regeringsbeleid om de accijnzen op diesel geleidelijk te laten stijgen (al 7 eurocent voor diesel en 4 eurocent voor benzine) en automobilisten zo te stimuleren hun diesels in te ruilen voor schonere auto’s. Ongeveer 60 procent van de Fransen rijdt nu nog diesel. De Franse staat heeft dat ook jaren aangemoedigd.

De belangrijkste eis van de Gele Hesjes is dat de voor januari 2019 aangekondigde verhoging van de accijns op brandstof (6,5 eurocent voor diesel en 3 eurocent voor benzine) niet doorgaat. De regering heeft al laten weten daaraan geen gehoor te geven. Zij vindt de maatregelen nodig om het dieselrijden terug te dringen en de Fransen aan te zetten tot schoner en minder rijden. Het geld wordt voor een deel gebruikt om inruilpremies te geven.

De eerste actiedag van de Hesjes was een succes. Op 17 november hebben 300.000 demonstranten Frankrijk ontwricht door op 2.000 plaatsen blokkades op te werpen. Op de tweede actiedag, 24 november, was de animo lager. In heel Frankrijk kwamen iets meer dan 100.000 hesjes op de been. De regering verwacht dan ook dat de protesten spoedig afnemen.

In Nederland zijn de accijnzen op dit moment nog hoger dan in Frankrijk. De dieselaccijns bedraagt op dit moment ruim 48 eurocent (34% van de prijs). Daarbovenop komt nog de BTW, zodat de consument 58 eurocent extra betaalt vanwege de accijns. Op benzine is de accijns nog hoger: ruim 77 eurocent (47% van de prijs), waar ook de BTW nog bovenop komt, wat de consumentenprijs ruim 93 eurocent hoger maakt.

De protesten zijn overgeslagen naar (Franstalig) België, maar niets wijst er nog op dat de Hesjes ook in Nederland voet aan de grond krijgen. Misschien is de Nederlander met kleine beurs nuchterder dan zijn Franse evenknie, en ziet hij/zij wél in dat er geld nodig is voor de energietransitie. Vorige week lekte uit dat adviseurs van onze regering een subsidie van 6.000 euro aan particulieren willen geven bij aanschaf van een elektrische auto. Dat moet ergens van betaald worden.

Voor de Nederlandse grenspomphouders is het in ieder geval goed nieuws dat de accijnzen in de buurlanden worden opgetrokken naar het Nederlandse niveau.

Deze column is geschreven voor Pompshop. Het onafhankelijke vakblad voor tankstations en carwash. Dirk van den Berg is ruim 15 jaar gespecialiseerd in tankstationszaken en gaat in Pompshop maandelijks in op een juridisch onderwerp. Vragen of opmerkingen? Neem hier contact op.